Thành phố Kon Tum: Bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống

Thành phố Kon Tum hiện có 88 thôn, trong đó 60 thôn đồng bào DTTS, phân bổ tại 17/21 xã, phường, chủ yếu là các DTTS tại chỗ như: Ba Na, Gia Rai, Xơ Đăng, Gié-Triêng và một số DTTS từ nơi khác đến sinh sống.

Trong gần 2 năm qua, cấp ủy, chính quyền các cấp thành phố luôn quan tâm thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TU. Trong đó, xác định mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 tiếp tục khôi phục, bảo tồn, lưu giữ bí quyết nghề nghiệp, phát huy giá trị văn hóa đối với 5 nghề truyền thống: Dệt thổ cẩm, đan lát, làm rượu cần, chế tác nhạc cụ âm nhạc truyền thống, tạc tượng. Đồng thời, đẩy mạnh thương mại hóa 4 nghề: Dệt thổ cẩm, đan lát, làm rượu cần, chế tác nhạc cụ âm nhạc truyền thống, gắn với xây dựng các làng du lịch cộng đồng Kon Kơ Tu, Kon Jơ Dri (xã Đăk Rơ Wa), làng Kon Klor (phường Thắng Lợi) nhằm góp phần gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa, nghề truyền thống, nâng cao thu nhập cho đồng bào DTTS tại chỗ.

Người dân thành phố Kon Tum giới thiệu sản phẩm đan lát. Ảnh: TVP

Hiện nay, trên địa bàn thành phố có 8 tổ hợp tác dệt thổ cẩm, chủ yếu được hình thành tại các xã, phường có hoạt động du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái; có 13/21 xã, phường, với 344 người duy trì hoạt động nghề dệt thổ cẩm. Ngoài ra, còn có 83 người duy trì nghề đan lát, 251 người duy trì nghề làm rượu cần, 1 người duy trì nghề chế tác nhạc cụ âm nhạc truyền thống, 15 người duy trì nghề đẽo thuyền độc mộc và 2 người duy trì nghề tạc tượng.

Trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 08-NQ/TU, UBND thành phố Kon Tum gắn với công tác tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS tại chỗ, về vị trí, ý nghĩa và tầm quan trọng của Nghị quyết số 08-NQ/TU. Qua đó, bước đầu thực hiện tốt việc phát triển nghề truyền thống gắn với du lịch cộng đồng, điểm trưng bày, kinh doanh sản phẩm. Hiện nay, toàn thành phố có 15 điểm giới thiệu sản phẩm nghề truyền thống đến các cơ quan, đơn vị, khách du lịch trong và ngoài tỉnh; trong đó, có 1 điểm sản xuất, trưng bày sản phẩm dệt thổ cẩm trong khuôn viên nhà rông Kon Klor, phường Thắng Lợi.

Tuy nhiên, công tác xã hội hóa trong bảo tồn, phát triển và quảng bá, giới thiệu sản phẩm nghề truyền thống có mặt còn hạn chế. Nguồn kinh phí hỗ trợ các hoạt động bảo tồn, tổ chức truyền dạy kỹ năng và phát triển nghề truyền thống chưa đáp ứng yêu cầu. Vùng nguyên liệu phục vụ sản xuất nghề truyền thống manh mún, rãi rác, chủ yếu mọc tự nhiên. Các sản phẩm nghề truyền thống chưa đa dạng, phong phú, chưa theo kịp thị hiếu thị trường, nên giá thành của các sản phẩm truyền thống cao, khó khăn trong việc tìm đầu ra ổn định cho tiêu thụ sản phẩm. Tốc độ đô thị hóa, sự phát triển của kinh tế thị trường ảnh hưởng đến nhận thức của một bộ phận đồng bào DTTS tại chỗ trong việc giữ gìn, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa và các nghề truyền thống. Số người biết làm nghề truyền thống chủ yếu là người lớn tuổi, sức khỏe yếu, thợ có tay nghề giỏi ngày càng ít.

Thành phố Kon Tum đào tạo làm nghề rượu cần cho người dân thôn Kon K'tu, xã Đăk Rơ Wa. Ảnh: TVP

Vì vậy, trong thời gian tới, UBND thành phố tiếp tục tuyên truyền, phổ biến, quán triệt, cụ thể hóa và triển khai thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS tại chỗ. Tập trung khôi phục, bảo tồn, phát huy 5 nghề truyền thống nói trên phù hợp với tình hình thực tế và văn hóa truyền thống của từng DTTS tại chỗ. Trong đó, tập trung huy động các nghệ nhân có tay nghề cao tiếp tục truyền, dạy nghề cho thế hệ kế cận, thanh thiếu niên đồng bào DTTS để bảo tồn, phát huy nghề truyền thống.

Xây dựng và phát triển thương hiệu “Thổ cẩm Kon Tum”, từng bước nghiên cứu xây dựng thương hiệu đối với các sản phẩm khác và tổ chức quảng bá rộng rãi thương hiệu sản phẩm gắn với công tác xây dựng chỉ dẫn địa lý, bảo hộ thương hiệu sản phẩm nghề truyền thống. Tuyên truyền, vận động các chủ thể chú trọng việc đầu tư nâng cao chất lượng và đa dạng, cải tiến mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống để đáp ứng nhu cầu thị trường trên cơ sở vẫn giữ được yếu tố truyền thống, đặc trưng của sản phẩm; đổi mới hình thức tổ chức sản xuất theo hướng xây dựng các tổ liên kết, tổ hợp tác, hợp tác xã; duy trì, phát triển các điểm trưng bày, giới thiệu, bán sản phẩm truyền thống tại các làng du lịch cộng đồng, điểm du lịch.                  

Trần Văn Phúc