Khoảng trống về bảo hiểm xã hội ở hợp tác xã

Toàn tỉnh có 114 hợp tác xã (HTX) với 9.039 thành viên; nhưng chỉ có 16 HTX với 131 thành viên tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Điều này cho thấy, diện bao phủ của các loại hình bảo hiểm ở khu vực này vẫn còn một khoảng trống rất lớn, chưa xứng với tiềm năng.

Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội, lao động làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể... có hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên hoặc cán bộ quản lý HTX có hưởng lương thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Thời gian qua, Bảo hiểm xã hội tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh tăng cường thông tin, truyền thông chính sách pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp; trình tự, thủ tục tham gia và thụ hưởng chế độ để người lao động làm việc trong HTX thấy rõ lợi ích, trách nhiệm của việc tham gia và quyền được hưởng các chính sách về bảo hiểm. Bảo hiểm xã hội tỉnh còn phối hợp với Liên minh HTX tỉnh và các huyện tổ chức các hội nghị tuyên truyền đối thoại trực tiếp và vận động các tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia đóng bảo hiểm cho xã viên. Thế nhưng, tính đến hết tháng 8, số HTX tham gia các loại hình bảo hiểm mới chỉ đạt con số 16  với tổng số 131 người đóng bảo hiểm, chủ yếu thuộc diện bắt buộc. Điều này cho thấy các HTX chưa thực sự quan tâm đến việc thực hiện chính sách về bảo hiểm.

Theo lý giải của một số chủ nhiệm HTX thì trên thực tế công việc của HTX không ổn định, đa số các hợp tác xã hoạt động theo hình thức các cá nhân tự liên kết lại để hỗ trợ nhau trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; số HTX có thuê lao động thì cũng chỉ thỏa thuận miệng hoặc trả công nhật nên họ ít quan tâm đến việc đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế…

Các HTX chưa chú trọng đến việc đóng bảo hiểm cho người lao động. Ảnh: TH

Cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh nêu rõ nguyên nhân dẫn đến việc các HTX hờ hững trong việc tham gia bảo hiểm là do đa phần các HTX trên địa bàn tỉnh hoạt động với quy mô nhỏ, cơ chế hoạt động theo kiểu mô hình hộ gia đình; lực lượng lao động dồi dào song chủ yếu là thời vụ, nhiều người lớn tuổi nên không hào hứng tham gia. Vả lại, lâu nay nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận cán bộ quản lý HTX chưa cao; lãnh đạo các HTX cũng chưa quan tâm đến công tác tuyên truyền, vận động và hỗ trợ xã viên tham gia bảo hiểm. Nhiều HTX sản xuất theo kiểu các gia đình liên kết, tự làm, tự thu, tự chi không trả lương, không có hợp đồng lao động nên không có cơ sở bắt buộc các HTX phải đóng bảo hiểm cho xã viên, người lao động.

Thu nhập của các xã viên HTX trên địa bàn tỉnh hiện nay còn khá thấp nên họ chỉ quan tâm đến quyền lợi trước mắt, chưa thực sự quan tâm đến việc tham gia bảo hiểm xã hội để thụ hưởng về lâu dài. Tại các HTX, liên minh HTX vẫn có xu hướng sử dụng lao động thời vụ khá phổ biến, không bị ràng buộc bởi hợp đồng chặt chẽ nên không cần tham gia bảo hiểm. Ngoài ra, công tác thanh tra, kiểm tra của ngành chức năng không thường xuyên và hoạt động tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật bảo hiểm tới nhóm đối tượng này tại các địa phương chưa hiệu quả.

 Để từng bước phát triển các loại hình bảo hiểm ở các HTX trên địa bàn tỉnh, Bảo hiểm xã hội tỉnh đã đề ra nhiều giải pháp. Trong đó, việc đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, phổ biến các chính sách và những lợi ích để người lao động thấy rõ lợi ích, trách nhiệm của việc tham gia được đặt lên hàng đầu. Bên cạnh đó, đơn vị  phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Liên đoàn Lao động tỉnh, Liên minh HTX tỉnh rà soát lại toàn bộ số người lao động và cán bộ quản lý HTX; từ đó sẽ đánh giá và yêu cầu đơn vị tham gia theo đúng quy định của Nhà nước. Bảo hiểm xã hội tỉnh cũng sẽ phối hợp với các ngành chức năng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để kịp thời chấn chỉnh các HTX chưa thực hiện đúng chính sách pháp luật về bảo hiểm…

Thiên Hương