Băn khoăn chọn trường, chọn nghề

Học sinh trên địa bàn tỉnh có nhiều đối tượng với nhiều tầng năng lực, nhiều điều kiện hoàn cảnh khác nhau. Với những đổi mới trong cách thi tốt nghiệp THPT (thi chỉ để xét công nhận tốt nghiệp THPT hay vừa để xét công nhận tốt nghiệp THPT vừa để sử dụng kết quả xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng) và sự đa dạng trong các phương thức xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng những năm gần đây đã tác động mạnh mẽ đến chủ trương phân luồng học sinh từ rất sớm, tạo điều kiện thuận lợi cho các em có nhiều sự lựa chọn. Các em từ rất sớm chủ động xác định rõ mục đích ngay khi đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT và lựa chọn trường, ngành nghề phù hợp với năng lực học tập, hoàn cảnh kinh tế và nhu cầu nghề nghiệp cá nhân.

Học sinh lớp 12 đăng ký dự thi THPT bằng hình thức trực tuyến. Ảnh: NP

Dù có sự định hướng phân luồng ngay việc đăng ký dự thi như vậy nhưng thực tế cho thấy, khi mà đời sống người dân ngày càng tăng lên và mỗi gia đình đều nhận thức được tầm quan trọng của việc học, khi mà hầu như mỗi tỉnh đều có ít nhất một trường đại học, cao đẳng (hoặc một phân hiệu của các trường đại học), rồi các trường đại học dân lập mở ra ngày càng nhiều nên gần như phần lớn học sinh lớp 12 đều ngắm cho mình đích đến là dự thi để vừa xét công nhận tốt nghiệp THPT vừa xét tuyển vào đại học. Theo số liệu thống kê kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2022, trên địa bàn tỉnh có 4.751 thí sinh đăng ký dự thi, trong đó chỉ có 542 thí sinh thi lấy kết quả chỉ để xét công nhận tốt nghiệp.

Có thể thấy xu hướng chung mà các em học sinh 12 lựa chọn chính là được học tiếp lên các bậc học cao hơn. Rõ ràng đây là mong ước, là nguyện vọng chính đáng của mỗi người không chỉ trên hành trình đi tìm kiếm tri thức mà còn có ý nghĩa quyết định đến tương lai. Chính vì vậy khi làm thủ tục đăng ký xét tuyển vào các trường đại học, phần lớn các em đều đăng ký cả chục nguyện vọng ở các phương thức khác nhau. Ai nấy đều nghĩ, không đỗ được nguyện vọng 1, 2, thì đỗ nguyện vọng 3, 4, thậm chí là 5, 6, không công lập thì dân lập, miễn là đại học.

Kiểu miễn là đại học, kiểu chọn “đại học là học đại” như nhiều người vẫn đùa vui đã dẫn đến những hệ lụy. Thị trường lao động ngày càng khắc nghiệt, số sinh viên tốt nghiệp cao đẳng, đại học tăng qua các năm nhưng số lượng biên chế ở các cơ quan nhà nước không những không tăng lại còn tinh giản; rồi kinh tế khó khăn, các doanh nghiệp cắt giảm các khoản chi tiêu (trong đó có ít nhận mới lao động) đã khiến sức cạnh tranh về việc làm càng cao. Không ít người sau khi tốt nghiệp cao đẳng, đại học hoặc mỏi mòn chờ đợi, sống phụ thuộc gia đình rồi tiếp tục theo học cao hơn với suy nghĩ sẽ có thêm nhiều cơ hội hoặc chọn cho mình một công việc kiếm sống qua ngày mà không hề liên quan gì đến những kiến thức đã học 3-4 năm trời ở trường cao đẳng, đại học.

Các thầy cô giáo thường xuyên tư vấn, định hướng cho các em. Ảnh: NP

Thực trạng chung là vậy nhưng học sinh nào, phụ huynh nào trong thời điểm này dẫu đứng trước muôn vàn băn khoăn về đăng ký dự thi chỉ để công nhận tốt nghiệp THPT hay vừa để công nhận tốt nghiệp THPT vừa xét tuyển vào các trường đại học, cao đẳng, về nghề gì, ngành gì thì cũng đều cố gắng học tập, cố gắng tạo điều kiện cho con để có thể bước chân vào giảng đường của một trường đại học nào đó. Và tất nhiên ngoài các trường đại học top trên, ngành hot thì xu hướng chọn trường gì, ngành gì dễ có cơ hội việc làm, có hướng mở để có thể tham gia được đa dạng ngành nghề của thị trường lao động luôn là sự lựa chọn hàng đầu của phụ huynh và các em học sinh 12.

Tấm bằng đại học như tấm vé thông hành để bước chân vào việc làm, quan trọng là phải thực học – với cả những em lựa chọn đăng ký thi tốt nghiệp THPT để vừa công nhận tốt nghiệp vừa để xét tuyển vào các trường đại học và cả với các em lựa chọn chỉ để xét công nhận tốt nghiệp. Thực sự nỗ lực học hỏi, thực sự kỷ luật với việc học cả trong đời sống, trong công việc, thế nào cũng thành công. Nếu thấy không đủ sức học đại học thì hãy chọn cho mình một nghề, với nghề ấy, các em cũng thực học, thực nỗ lực, có thể nuôi sống bản thân và gia đình một cách đàng hoàng, tử tế, thì tất thảy đều trân trọng.

Nói như vậy để thấy sẽ có nhiều con đường dẫn đến mục tiêu, không có con đường đúng chung cho tất cả mọi người. Bởi vậy, trong thời điểm quan trọng này, với sự định hướng của các bậc phụ huynh, của thầy cô giáo, con đường mà các em lựa chọn đúng đắn nhất chính là con đường phù hợp với năng lực thật sự của bản thân, với nhu cầu xã hội, với niềm đam mê, yêu thích của mình.

Nguyên Phúc