Khan hiếm nguồn giống sâm Ngọc Linh

Cạn kiệt nguồn giống sâm Ngọc Linh bản địa

Thực hiện trồng sâm Ngọc Linh đã nhiều năm nay nhưng đến bây giờ những người trồng sâm dưới chân núi Ngọc Linh mới thấy được giá trị của việc nhân giống và bảo tồn loại sâm này.

Nếu như trước đây, việc tìm thấy những giống sâm Ngọc Linh tự nhiên trong các cánh rừng già của núi Ngọc Linh mang về gieo trồng trong các hộ dân dễ dàng thì nay nó trở nên cực kỳ khan hiếm. Bên cạnh đó, việc mua giống sâm Ngọc Linh này dễ dàng với giá thành thấp cũng khiến việc trồng sâm của người dân được thuận lợi hơn.

Ông A Hình (xã Tê Xăng, huyện Tu Mơ Rông) cho biết: Trước đây gia đình lấy giống từ việc tìm kiếm nguồn giống sâm tự nhiên và kết hợp mua giống của các hộ cùng trồng sâm trong khu vực. Việc mua được một lon sữa bò hạt giống sâm Ngọc Linh với giá khoảng 10- 15 triệu đồng là rất dễ dàng.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, giống sâm này càng ngày càng khan hiếm, giá thành lại đắt nên khó kiếm giống. Để duy trì việc phát triển và nhân giống vườn sâm, nhiều hộ gia đình trồng sâm sử dụng các phương pháp thủ công như tích trữ hạt, nhân giống bằng cành… Tuy nhiên, việc nhân giống này thường không đem lại hiệu quả cao.

“Một hạt giống của nó có giá từ 100- 120 ngàn, nhưng không phải muốn mua là có. Bây giờ nguồn giống sâm Ngọc Linh tự nhiên chắc chắn là rất khó kiếm ra, chủ yếu là dựa vào việc nhân giống của các hộ gia đình, công ty, doanh nghiệp trên địa bàn. Nhưng các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp nhân giống được cũng chỉ đủ phục vụ nhu cầu mở rộng, gieo trồng của họ, chứ chưa bán ra ngoài”- A Hình chia sẻ.

Vườn sâm Ngọc Linh của gia đình ông A Hình (xã Tê Xăng, huyện Tu Mơ Rông). Ảnh: Q.T

 

Là một công ty lớn thực hiện việc trồng và nhân giống sâm Ngọc Linh nhiều năm nay, nhưng đến nay việc nhân giống loại sâm này của Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô cũng chỉ mới đáp ứng được nhu cầu của công ty. Việc cung cấp giống rộng rãi trên địa bàn vẫn chưa thể đáp ứng được.

Theo ông Hoàng Văn Chất - Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô thì cái khó khăn nhất trong việc nhân giống và bảo tồn loại sâm này chính là nguồn gen từ giống sâm Ngọc Linh tự nhiên đã cạn kiệt. Bên cạnh đó, điều kiện thời tiết những năm trở lại đây cũng ảnh hưởng rất lớn đến việc nhân giống.

Hiện nay nguồn gen của sâm Ngọc Linh tự nhiên đã cạn kiệt do sự săn lùng của con người. Bên cạnh đó, thời tiết biến đổi xấu gây ảnh hưởng rất lớn đến việc trồng, nhân giống và bảo tồn giống sâm Ngọc Linh. Trong quá trình nhân giống chỉ cần thời tiết có sương muối, mưa đá là coi như hỏng hết. Thứ nữa, thời gian cho hạt của loại sâm này rất dài, phải từ 5 năm trở lên cây mới bắt đầu cho hạt.

Hiện trên địa bàn tỉnh Kon Tum mới chỉ có hai công ty là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô và Công ty CP Đầu tư và Phát triển Duy Tân thực hiện việc nhân giống này. Tuy nhiên, nguồn giống còn hạn chế chưa thể cung cấp rộng rãi, lộ trình phải đến năm 2020 mới thực hiện việc bán giống rộng rãi trên thị trường.

Cẩn trọng với các giống sâm lạ

Trước việc nguồn giống sâm Ngọc Linh ngày càng khan hiếm, những giống sâm lạ đã bắt đầu xuất hiện trên địa bàn các xã dưới chân núi Ngọc Linh như Tê Xăng, Măng Ri, Ngọc Lây…

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thương hiệu của giống sâm Ngọc Linh (giống sâm được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp địa chỉ dẫn địa lý vào cuối tháng 8/2016 vừa qua) mà còn có nguy cơ làm lai tạp giống sâm quý này.

Theo ông Hoàng Văn Chất, hiện nay đã có một số người mang giống sâm tam thất ngoài Bắc vào bán trên địa bàn tỉnh. Điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến thương hiệu sâm Ngọc Linh, nguy hiểm hơn là nó có thể làm lai tạp đi giống sâm này.

“Hiện nay, trên địa bàn tỉnh duy nhất chỉ có hai công ty là Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô và Công ty CP Đầu tư và Phát triển Duy Tân có nguồn giống sâm Ngọc Linh bản địa, tuy nhiên, hiện nguồn giống này đang phục vụ cho việc nhân rộng và nghiên cứu chứ chưa cung cấp ra thị trường. Vì vậy, người dân cần phải cẩn trọng đối với việc mua giống và thực hiện trồng trên vùng rừng Ngọc Linh”- ông Chất cho biết.

Còn theo ông Nguyễn Hải Nam - Trưởng phòng NN&PTNT huyện Tu Mơ Rông, chúng tôi có nghe dư luận nói về việc giống sâm lạ ở ngoài đưa vào nhưng thực tế chúng tôi đi kiểm tra thì chưa phát hiện ra. Để ngăn chặn tình trạng đưa giống sâm lạ từ nơi khác về trồng trên vùng rừng núi Ngọc Linh, chúng tôi đã kiến nghị với tỉnh tiến hành thành lập đoàn kiểm tra và thực hiện kiểm tra một số vườn sâm trong nhân dân. Tuy nhiên, việc xác định được giống sâm thật giả còn gặp rất nhiều khó khăn. Thứ nhất là để xác định đâu là giống sâm Ngọc Linh thật hay giả thì phải đem đi xét nghiệm, nhưng để thực hiện việc xét nghiệm này đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn. Rồi khi xác định được giống sâm thật giả thì hướng xử lý như thế nào cũng chưa có căn cứ nào để thực hiện. Vì vậy, chúng tôi chỉ khuyến cáo người dân không nên phát triển vườn sâm của mình bằng mọi giá vì hiện nay nguồn giống sâm Ngọc Linh đang rất khan hiếm.

                                                        Quang Thái