Điệp khúc cà phê được giá, mất mùa

Trong cái nắng như dát vàng trên các dải đồi cà phê, tôi gặp gia đình anh Nguyễn Văn Hùng ở xã Đăk Mar, huyện Đăk Hà đang hái cà phê. Nhìn cây cà phê đang tuổi sung sức, cành lá sum suê, quả chín đỏ mọng nấp dưới vòm lá, tôi thầm nghĩ vườn cà này chắc được mùa đây, hay ít ra cũng không đến nỗi nào.  

Khi được hỏi năm nay giá cả và cà phê được mùa không, Hùng không giấu: Giá đầu mùa 9 nghìn đồng/kg quả cà phê tươi, nay xuống còn 8,6 nghìn đồng/kg cà phê tươi. Giá tuy cao hơn 2 nghìn đồng/kg quả cà phê tươi so với cùng kỳ, nhưng cà phê mất mùa quá. Năm ngoái, 2ha cà phê gia đình thu 50 tấn quả tươi, nay dự tính chỉ thu được khoảng 30 tấn quả tươi.

“Chưa hái xong sao tính chắc như vậy?”. “Thì tôi hái xong 1ha cà phê rồi, thu được 15 tấn. Còn 1ha đang hái dở này, năng suất cũng thế. Vậy, 2ha cà phê không phải thu 30 tấn là gì”- Hùng vặn vẹo.

Thu hoạch cà phê. Ảnh: V.N

 

Tưởng năm nay được giá ai cũng vui, nhưng hóa ra niềm vui không trọn vẹn. Cái điệp khúc được giá mất mùa, được mùa mất giá luôn lặp đi, lặp lại. Ông Lê Văn Thái- Giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê 734 cũng thừa nhận, năng suất cà phê năm nay ở huyện Đăk Hà giảm từ 15-30% so với năm ngoái. Năm nay, đầu mùa giá 45 triệu đồng/tấn cà phê nhân, nay xuống còn 42 triệu đồng/tấn cà phê nhân, tính ra vẫn cao hơn so cùng kỳ 10 triệu đồng/tấn cà phê nhân. Nếu được mùa nữa thì năm nay thắng lợi lớn, nhưng do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và hạn hán nên cà phê ở đâu cũng mất mùa.

 Nghe nói vườn cà của công nhân Công ty TNHH MTV Cà phê 731 ổn định hơn, tôi vào thăm một số công nhân đang thu hoạch. Vườn cà phê ở đây gốc cây to như bắp chân nhưng sần sùi, cành lá sum suê. Ông Bùi Văn Tuyển (Đội 1) cho biết, vườn cà phê gia đình trên 30 năm, năng suất vẫn giữ ổn định khoảng 3,5 tấn nhân/ha (khoảng 17 tấn tươi/ha). Với năng suất này, với giá này, người lao động lãi khoảng 50 triệu đồng/ha.

Trong vườn, có nhiều lao động đang hái cà phê. A Húi (xã Sa Sơn, huyện Sa Thầy) bảo, năm nay, giá cà phê lên, người lao động chúng tôi cũng được ăn theo giá cả. Năm ngoái, công hái khoảng 60-70 đồng/kg cà phê tươi, năm nay các chủ đều trả công hái 80 đồng/kg cà phê tươi. Bình quân, mỗi ngày một người hái được khoảng 2,5 tạ cà phê và chủ trả công hái khoảng 200 nghìn đồng.

“Em đi hai vợ chồng. Mỗi ngày hai vợ chồng em kiếm được khoảng 400 nghìn đồng. Tranh thủ lúc thời gian rảnh, chúng em kiếm thêm tiền tiêu tết và lo cho con cái ăn học ở nhà”- A Húi bộc bạch.

Gạt giọt mồ hôi nhễ nhại trên trán, A Long trong đám bạn hái với A Húi nói thêm: Vào mùa thu hoạch cà phê, bà con chúng tôi lại lên đây hái cà phê thuê. Quen rồi. Năm nay giá mì xuống thấp, cuộc sống bà con khó khăn lắm, tranh thủ làm thêm, kiếm ít tiền về chi tiêu.

Ở một vườn cà phê khác, Vũ Đức Tiến (Đội 1) tâm sự: Năm nay cà phê mất mùa, tuy nhiên, vườn cà phê của gia đình đạt khoảng 16-17 tấn tươi/ha, chỉ giảm 1-2 tấn tươi so với năm ngoái. Vườn cà phê ở đây ổn định là do Công ty TNHH MTV Cà phê 731 kéo điện đến các lô cà phê và công nhân chăm sóc cà phê theo quy trình UTZ Certified (Chương trình chứng nhận toàn cầu, thực hành nông nghiệp tốt). Việc tưới cà phê bằng điện giá thấp hơn nhiều so với xăng dầu, vì vậy, trong mùa khô, công nhân tưới nước không để cây cà phê kiệt sức. Việc chăm sóc cà phê theo quy trình UTZ Certified đã giúp vườn cà phê giữ được năng suất tương đối ổn định.

Trao đổi về việc thu hoạch cà phê, ông Phạm Văn Sớm - Giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê 731 cho biết, vụ thu cà phê năm nay, năng suất cà phê của Công ty ước đạt khoảng 15-16 tấn quả tươi/ha (3,2-3,5 tấn nhân/ha), đạt kế hoạch giao. Tuy nhiên, trên thực tế, có nhiều vườn cà phê năm ngoái đạt 4 tấn nhân/ha, năm nay giảm xuống còn 3,5 tấn nhân/ha.

Không sa đà vào điệp khúc cà phê được giá, mất mùa, ông Sớm cho biết thêm rằng, năm nay Công ty TNHH MTV Cà phê 731 phối hợp với Công ty Misumisi (Nhật Bản) đầu tư xây dựng cơ sở chế biến cà phê rang xay. Trước là tiêu thụ cà phê rang xay nội bộ, sau đó từng bước đưa cà phê ra thị trường. Bên cạnh đó, Công ty tiếp tục thưc hiện phương án sản xuất cà phê theo quy trình UTZ Certified để xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng và giữ ổn định năng suất cà phê.

 Vẫn biết, sản xuất nông nghiệp luôn phụ thuộc vào thời tiết và thường chịu sự tác động của thiên tai. Tuy nhiên, theo những người sản xuất và kinh doanh cà phê có nhiều kinh nghiệm, nếu người lao động ứng dụng công nghệ và sản xuất tuân thủ theo quy trình UTZ Certified, chú trọng bón phân hữu cơ hay theo thiên hướng hữu cơ, tưới nước phù hợp thì năng suất ổn định, ít bị thiệt hại bởi thiên tai. Có lẽ nhiều hộ ở Công ty TNHH MTV Cà phê 731 giữ được năng suất ổn định là do nắm bắt và tuân thủ các quy định trên.

Lại nghĩ, “điệp khúc” cà phê mất mùa do thiên tai, người sản xuất có thể hạn chế, khắc phục nếu có phương thức sản xuất phù hợp.

                                                                             Văn Nhiên